Stan zapalny może powstać jako objaw przejściowej aktywacji układu odpornościowego, np. gdy się przeziębisz i dostajesz gorączki, na skutek obrony organizmu i regeneracji tkanek. Taki stan zazwyczaj mija w ciągu kilku dnia, gdy wyzdrowiejesz. W niektórych jednostkach chorobowych, mamy do czynienia z przewlekłym, nieprzemijającym stanem zapalnym. Dieta przeciwzapalna- kiedy ją stosować i czym się ona charakteryzuje? Dowiesz się z poniższego artykułu.
Kto powinien stosować dietę przeciwzapalną?
Dieta przeciwzapalna charakteryzuje się podażą produktów o korzystnych właściwościach zdrowotnych, które mają pomóc wyciszyć przewlekłe zapalenie. Stan zapalny może być zarówno przyczyną jak i skutkiem różnych, niezakaźnych chorób przewlekłych. Dieta przeciwzapalna może mieć zastosowanie u pacjentów z:
- Cukrzycą typu 2
- Otyłością
- Insulinoopornością
- Chorobami sercowo-naczyniowymi, w tym miażdżycą
- Chorobami autoimmunologicznymi, jak m.in.: choroba Hashimoto- przeczytaj „Pacjent z Hashimoto w gabinecie dietetyka” – link wewnętrzny, bielactwo, łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
- Endometriozą
- Zespołem policystycznych jajników (PCOS) – (też może być link wewnętrzny)
- Chorobami neurodegeneracyjnymi, np. chorobą Alzheimera
Ponadto jest to zdrowy model żywienia, który może być stosowany i polecany każdemu. Czym charakteryzuje się dieta przeciwzapalna?
Dieta przeciwzapalna- jakie produkty na stan zapalny?
Jakie tłuszcze w diecie przeciwzapalnej?
W diecie przeciwzapalnej istotną rolę odgrywa odpowiedni dobór składników i produktów. Szczególne miejsce w planie żywieniowym odgrywają nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwasy tłuszczowe z grupy Omega-3- EPA i DHA. Zatem w jadłospisie diety przeciwzapalnej nie może zabraknąć ryb, szczególnie tłustych morskich, takich jak: śledź, łosoś, makrela czy tuńczyk oraz słodkowodny pstrą tęczowy. Do produktów bogatych w kwasy tłuszczowe z grupy Omega-3 zaliczamy także: siemię i olej lniany, orzechy włoskie i nasiona chia. Pożądanym składnikiem diety przeciwzapalnej jest także nierafinowana oliwa z oliwek, szczególnie z pierwszego tłoczenia.
Źródła węglowodanów w diecie przeciwzapalnej.
W diecie przeciwzapalnej źródłem energii powinny być przede wszystkim węglowodany złożone o niskim i średnim ładunku glikemicznym. Co ma znaczenie szczególnie w przypadku pacjentów z towarzyszącą insulinoopornością. W jadłospisie warto uwzględniać razowe makarony i pieczywo, gruboziarniste kasze, np. kasza gryczana i jęczmienna pęczak, brązowy ryż.
Źródła białka w diecie przeciwzapalnej.
Źródłem białka w diecie przeciwzapalnej powinno być szczególnie to pochodzenia roślinnego– nasiona roślin strączkowych, takie jak: soczewica, ciecierzyca, groch i wyroby sojowe. Z produktów zwierzęcych, obok wyżej wspomnianych ryb, zastosowanie będą miały: chude mięso drobiowe, z indyka i kurczaka oraz niskotłuszczowe produkty mleczne, jak: sery, jogurty, twarogi. Jaja w ograniczonej ilości również mogą mieć swój udział w jadłospisie.
Inne grupy produktów polecane w jadłospisie przeciwzapalnym.
Ze względu na zawartość pożądanych w diecie, nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz bogactwo mikroelementów, takich jak cynk, miedź czy witaminy z grupy B, na szczególną uwagę zasługują orzechy i pestki, jak: orzechy włoskie, laskowe, pistacjowe, migdały, pestki dyni, słonecznika.
Kolejną, godną uwagi grupą produktów pożądanych w diecie przeciwzapalnej są warzywa i owoce. Są bogate w witaminy antyoksydacyjne, składniki mineralne oraz przeciwzapalne polifenole, dlatego w zasługują na specjalne miejsce w jadłospisie. Dodatkowo są źródłem błonnika pokarmowego, który pozytywnie oddziałuje na mikrobiom jelitowy i wykazuje szereg korzystnych właściwości. Do jednych z najzdrowszych owoców świata z pewnością możemy zaliczyć owoce jagodowe. Warto jednak sięgać po wszystkie warzywa i owoce, mając na uwadze sezonowość.
Ostatnią grupą produktów ważnych w diecie przeciwzapalnej są przyprawy. Do zalecanych możemy zaliczyć m.in. imbir, kurkumę, czarny pieprz, pieprz cayenne, czarnuszkę, cynamon. Bogate w przeciwzapalne związki są także: gorzka czekolada oraz gorzkie kakao.
Większość cech diety przeciwzapalnej posiadają diety: DASH i Śródziemnomorska. Obok właściwego żywienia warto propagować u pacjentów zdrowy styl życia, obejmujący rezygnację z używek i włączenie dodatkowej, regularnej aktywności fizycznej, a także higienę snu.
Czego unikać w diecie przeciwzapalnej?
W diecie przeciwzapalnej ograniczeniu podlegają produkty spożywcze, których składowe mogą nasilać stan zapalny, stres oksydacyjny lub niekorzystnie wpływać na mikrobiom jelitowy. Otyłość, szczególnie brzuszna związana z nadmiarem tkanki tłuszczowej trzewnej, jest istotnym czynnikiem wywołującym zapalenie oraz znacznie zwiększa ryzyko zachorowania m.in. na cukrzycę typu II i choroby sercowo- naczyniowe. Dieta przeciwzapalna powinna uwzględniać ograniczenie podaży kalorii, jeśli u pacjenta współwystępuje nadwaga lub otyłość.
W jadłospisie przeciwzapalnym należy ograniczyć produkty, które mogą nasilać stan zapalny. Do takich składników możemy zaliczyć: nadmiar cukrów prostych, nasycone kwasy tłuszczowe, kwasy tłuszczowe trans oraz sól.
W diecie przeciwzapalnej należy limitować:
- pełnotłuste produkty mleczne,
- tłuste gatunki mięs, szczególnie bogate w żelazo hemowe mięso czerwone- wieprzowinę i wołowinę,
- żywność wysokoprzetworzoną,
- konwencjonalne słodycze oraz napoje słodzone cukrem
- tłuszcze odzwierzęce- boczek, smalec, masło oraz
- oleje tropikalne: kokosowy i palmowy.
Dieta przeciwzapalna- poznaj 5 przydatnych funkcji w Make Me Diet!
Z programem dla dietetyków- Make Me Diet ułożenie diety przeciwzapalnej dla Twojego pacjenta będzie znacznie prostsze. Dzięki funkcjom dostępnym w aplikacji z łatwością ułożysz jadłospis.
Po pierwsze, w programie jest podgląd na ponad 70 różnych wartości odżywczych, w tym podział na kwasy tłuszczowe. Dzięki czemu widzisz ilość jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, a także tych wielonienasyconych, w tym Omega- 3 z podziałem na EPA i DHA. Dokładnie widzisz też procentowy udział nasyconych kwasów tłuszczowych w diecie.
Po drugie, program Make Me Diet liczy ładunek glikemiczny potraw, dzięki czemu możesz kontrolować ten parametr w obrębie danego posiłku lub całego dnia.
W aplikacji znajdują się produkty z bazy IŻŻ i USDA, ale możesz dodawać też własne, poszerzając asortyment. Dodając nowy produkt do bazy, uzupełnij indeks i ładunek glikemiczny porcji, wówczas wartości ładunku glikemicznego dla posiłku z udziałem tego produktu będą bardziej wiarygodne.
Czwartą, niezwykle przydatną opcją w Make Me Diet jest dodawanie własnych tagów. Jak wykorzystać tę funkcję w układaniu diety przeciwzapalnej dla pacjenta?
Dodając nowy, przeciwzapalny posiłek do bazy lub kopiując posiłek systemowy, ustal sobie tag „przeciwzapalny” lub „dieta przeciwzapalna”, na pewno ułatwi Ci to wyszukanie odpowiednich przepisów i przyspieszy Twoją pracę nad planem żywieniowym.
Kolejną przydatną funkcją jest tworzenie własnych szablonów diet. Dlaczego może Ci się to przydać? Optymalizuj swój czas pracy! Stworzony raz szablon diety przeciwzapalnej, możesz następnie skopiować dla danego klienta i dowolnie edytować, pod jego preferencje i wymagania.
Podsumowanie
Dieta przeciwzapalna może być doskonałym, niefarmakologicznym wsparciem w leczeniu wielu chorób, ale także prozdrowotnym modelem żywienia w ich prewencji. Ze względu na powszechność niezakaźnych schorzeń przewlekłych, pacjenci wymagający diety przeciwzapalnej, mogą coraz częściej odwiedzać gabinety dietetyków. Program Make Me Diet posiada wiele przydatnych funkcji, które mogą usprawnić Twoją pracę nad jadłospisem!
Nie znasz jeszcze Make Me Diet? Nie czekaj dłużej! Sprawdź program przez 14 dni, zupełnie za darmo już dziś!
Bibliografia:
1. Furman D, Campisi J, Verdin E, Carrera-Bastos P, Targ S, Franceschi C, Ferrucci L, Gilroy DW, Fasano A, Miller GW, Miller AH, Mantovani A, Weyand CM, Barzilai N, Goronzy JJ, Rando TA, Effros RB, Lucia A, Kleinstreuer N, Slavich GM. Chronic inflammation in the etiology of disease across the life span. Nat Med. 2019 Dec;25(12):1822-1832. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7147972/
2. Stromsnes K, Correas AG, Lehmann J, Gambini J, Olaso-Gonzalez G. Anti-Inflammatory Properties of Diet: Role in Healthy Aging. Biomedicines. 2021 Jul 30;9(8):922. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8389628/
3. Ricker MA, Haas WC. Anti-Inflammatory Diet in Clinical Practice: A Review. Nutr Clin Pract. 2017 Jun;32(3):318-325. doi: 10.1177/0884533617700353. Epub 2017 Mar 28. PMID: 28350517.